Hà Nội – Mùa chim trở về

Những buổi sáng cuối thu ở Hà Nội, khi sương vẫn phủ một lớp mờ trên mặt sông Hồng, thành phố thường vang lên tiếng chim từ rất sớm. Không chỉ là tiếng sẻ hay sáo quen thuộc của phố phường, mà là âm thanh của những đoàn chim từ phương Bắc trở về, mang theo hơi lạnh của Mông Cổ, của Siberia và của những vùng đất xa xôi mà nhiều người chưa từng đặt chân tới. Đó là tín hiệu của mùa di cư, thời điểm những sinh linh nhỏ bé nhưng kiên cường nhất trên trái đất nối lại hành trình thiên nhiên hàng ngàn năm tuổi.

Theo các nhóm quan sát và nhiếp ảnh gia về đa dạng sinh học, chim cắt Amur thường xuất hiện vào khoảng tháng Mười trên các bãi bồi sông Hồng. Hình ảnh ghi lại cho thấy từng nhóm khoảng vài chục cá thể đậu trên những tán cây lớn, thân hình nhỏ nhắn, cánh dài và hẹp. Chim trống với lớp lông xám đen, bụng hung rực rỡ. Chim mái nổi bật với vòng mắt cam và chân màu sáng. Nhưng điều khiến giới nghiên cứu chú ý không chỉ là vẻ đẹp của chúng, mà là hành trình di cư khắc nghiệt. Từ các vùng Đông Bắc Trung Quốc, Nga hay Mông Cổ, chúng bay hàng nghìn cây số, đôi khi vượt biển liên tục hàng chục giờ, chỉ để tìm đến những vùng khí hậu ôn hòa và có đủ thức ăn để vượt qua mùa đông.

Hà Nội, dù là một đô thị đông đúc, vẫn giữ được những bãi bồi, tán cây và khoảng không đủ rộng để trở thành một trong những trạm nghỉ quý giá. Nhiếp ảnh gia Trần Hồng chia sẻ trên báo chí rằng chim cắt thường chọn những khu vực thoáng đãng, giàu côn trùng và còn giữ được cấu trúc sinh thái phù hợp. Chính những yếu tố này giúp chúng tìm thấy nguồn thức ăn và sự an toàn cần thiết. Có lẽ vì thế mà thành phố vẫn được những loài chim lữ hành đặt niềm tin, như một minh chứng rằng những mảnh xanh của Hà Nội vẫn còn sức sống thật sự.

Không chỉ ở bãi sông Hồng, ngay giữa trung tâm thành phố, hình ảnh đàn cò, vạc hoang dã xuất hiện tại hồ Gươm hay hồ Trúc Bạch cũng thu hút sự chú ý của người dân và du khách. Nhiều bài báo ghi nhận cảm xúc bất ngờ khi du khách thấy những đàn chim làm tổ ngay bên cạnh Thủy Tạ hoặc đền Thủy Trung Tiên, nơi từng được gọi là “đảo cò”. Những khoảnh khắc ấy cho thấy sự giao thoa hiếm có giữa nhịp sống đô thị và thiên nhiên hoang dã, khi chim và người chia sẻ cùng một không gian mà không lấn át lẫn nhau.

Thế nhưng bức tranh mùa chim về không chỉ có sự lãng mạn. Những tấm lưới bẫy chim vẫn xuất hiện ở một số khu vực. Trên mạng xã hội vẫn có những lời rao bán chim hoang dã. Ông Nguyễn Văn Thái, đại diện Trung tâm Bảo tồn Động vật Hoang dã, đã cảnh báo rằng nhu cầu săn bắt khiến các quần thể bị đe dọa nghiêm trọng. Hệ quả có thể không chỉ là mất một vài cá thể. Mất một “trạm nghỉ” trên đường di cư có thể khiến cả tuyến đường bị phá vỡ, bởi chim di cư thường đi theo bản đồ di truyền, dựa vào những điểm nghỉ mà tổ tiên chúng đã sử dụng qua nhiều thế hệ.

Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng từng nêu một nhận xét đáng suy ngẫm khi quan sát chim cắt Amur dừng chân giữa khu dân cư đông đúc. Anh cho rằng sự xuất hiện của chúng giống như một phép điểm tô tự nhiên, phản ánh sức sống thật sự của hệ sinh thái Hà Nội. Điều này nhắc rằng sự hiện diện của các loài di cư không chỉ là sự kiện của giới nghiên cứu mà còn là tín hiệu cho thấy mức độ hài hòa giữa đô thị hóa và thiên nhiên.

Mỗi mùa gió lạnh tràn về, mùa chim trở về lại mở ra một chương mới trong nhịp sống của thành phố. Từ bãi bồi sông Hồng đến mặt nước hồ Gươm hay những tán si già ven hồ Trúc Bạch, đất trời Hà Nội vẫn tiếp tục đón nhận những vị khách từ phương Bắc. Mỗi đôi cánh nhỏ bay qua bầu trời thủ đô đều mang theo câu chuyện về những vùng đất xa xôi, về hành trình bền bỉ và về niềm tin rằng nơi đây là điểm dừng an toàn.

Nếu giữ gìn được những bãi bồi, mặt nước và mảng xanh còn sót lại, nếu không tiếp tay cho săn bắt hay mua bán động vật hoang dã, mỗi cư dân Hà Nội đang góp phần giữ vững một mắt xích quan trọng trong bản đồ di cư toàn cầu. Bởi chim di cư không nói dối. Chúng chỉ trở về nơi an toàn, nơi còn sự sống và còn hy vọng.

Hà Nội mùa chim về là lời nhắc rằng thành phố này vẫn đang thở cùng thiên nhiên. Và khi những đôi cánh nhỏ tiếp tục chọn Hà Nội làm điểm dừng, đó là dấu hiệu của một điều tốt đẹp cần được gìn giữ lâu dài.