Chúng tôi lại chia tay Sài Gòn để tiếp tục rong ruổi trên chuyến hành trình đến vùng địa lý cuối cùng của dự án Việt Nam Việt Nam! Vẫn cứ ám ảnh hoài về cái đượm và thắm của sông nước miền Tây. Cái đượm và thắm của tình đất và tình người gợi nhiều hơn hai chữ Cửu Long vốn đã cho ta sự thân thương từ ngày thơ bé… Chúng tôi chạy xe trong màu vàng của lúa, màu vàng của nắng và với tâm trạng thoải mái và thoáng đạt hết cỡ. Cũng đúng, với những cái chân chạy đã thành quen thì vài ngày nghỉ ngơi ở nội đô cũng làm chùn chân ít nhiều thế nên khi thoát ra khỏi Sài Gòn bước vào địa phận Long An – tỉnh đầu tiên của miền Tây là tâm trạng khấp khởi hân hoan hẳn. Nắng vàng và lúa cũng vàng là thứ màu sắc diệu kỳ nhất của miền Tây. Lúa cuối vụ chín và thơm ngọt mùi sữa tựa hồ như cả một cánh đồng lúa là một bình nguyên của hương thơm. Tự hỏi nếu như có một mùi nước hoa mang hương lúa thì ai sẽ là người dùng đầu tiên? Sẽ là những gã hoài hương với thứ xưa cũ của đồng nội, hay kẻ sính cái mộc mạc đồng quê để khoác lên mình thứ áo khoác mộc mạc để thành kẻ sành điệu trong phút chốc. Thấy khói đốt đồng ở xa xa trong cái khoảng không gian rợn ngợp của buổi nắng ngả sang chiều là cảm giác thú vị nhất của người tình cờ đi ngang qua. Màu lúa như cổ vũ cho màu của khói để tạo thành màu mênh mang của nỗi cô tịch đâu đó.
Sông. Miền Tây thì hẳn sẽ là nhiều sông. Thế nên sông và những thứ chảy thành dòng ở cái miền đất này chảy ngược cả vào trong miền nhớ không chỉ của những người con xứ lục tỉnh mà của ngay cả bất cứ ai lỡ chân chạm đến cái thân thương của mảnh đất Chín Rồng. Tự dưng mình thần người nghĩ lại những cái tên của cả 9 dòng sông, rồi kì công đếm làm chi những cái cầu bắc qua sông bự thiệt bự, hay cái rạch bé xíu xiu. Rồi mắc công vắt óc nhớ lại cả cái lần đầu tiên mình tắm sông hồi còn bé xíu. Nhớ như in hồi đó chừng 3 hay 4 tuổi, theo anh ra bến tắm sông để học lội. Để mắt tự do trôi theo bập bềnh lục bình tim tím cứ thong dong theo nước. Để rồi một cái ghe chạy qua làm thằng nhỏ tưởng mình đã đứng nước quen cũng mất đà rồi la ời ời để rồi loạng chọang lần đầu tiên biết lội. Những con nước quen lớn ròng cũng tải theo cái tình cũ cũ của những nhánh dừa nước lắp xắp mé rạch. Chèo ghe qua rạch khoái nhứt là thả tay xuống nước để chạm vô mấy trái dừa nước lúc lắc xâm xấp nước để rồi cười tủm tỉm- nụ cuời của thằng nhóc mà mãi đến 20 năm sau đi qua cái mảnh đất Long Hồ rồi Trà Vinh vẫn thấy mình tủm tỉm y chang vậy….
Tiếng. Ta ngỡ mình đã tự cho phép mình cái cớ để quên cái thanh âm ngọt ngào ấy từ lúc nào không rõ. Rồi thấy giật mình bởi cái thanh âm đó cứ lảng vảng làm ta khoái chí cười một mình. Có cái tiếng nào mà ngọt dữ vậy hông, hiền dữ vậy hông? Nếu ta đã biết có ai đó cười bằng mắt, hồn hậu và hiền từ bằng tim, thì người dân miền Tây gom vô hết trong cái thứ thổ ngữ đặc trưng lọt thỏm và gọn ơ là ngọt là tình. Nhớ ngày xưa hồi nhỏ cứ nghe riết mấy cái bài ca cổ của cô Lệ Thuỷ, chú Minh Vương, chú Thanh Tuấn, Minh Cảnh rồi cô Thanh Kim Huệ mà cái vốn từ miền Tây của mình cũng xâm lấn ra dần dần trong cái bi bô bập bẹ của đứa trẻ học từ mới.
Biết nghêu ngao những câu như “yêu anh Chín, yêu chị Mười, chú Tư cùng là yêu anh Sáu bao người thẳng ngay…” hay “Qua thấy em mặn mà hứa thương em thiệt thà, bìm bịp kiu ngoài sông nước lên cho đầy sông ơ bìm bịp kiu ngoài sông thấy em chưa chồng…” Ta thuộc, ta nhớ và ta cảm được rõ nhất cái thứ ngôn ngữ chân chất đó như bằng máu thịt của mình. Ờ thì cũng đúng, có lần đi làm lại chứng minh nhân dân. Ghi vô tờ khai là nơi sanh “Cửu Long” mà có nhiều người thế hệ sau thời tách tỉnh hông hiểu. Thật ra Cửu Long ngày xưa giờ là Trà Vinh và Vĩnh Long. Ta hay dễ dãi cho cảm xúc của mình bằng cách tự yêu cả cái tên gọi, cả những niềm tự hào bé bé móc ra để giựt le với đứa em ngồi sau xe. Thấy mắc cười rồi tự cười hí hí… Chúng tôi chọn dừng lại ở Hậu Giang – tỉnh đại diện cho miền Tây sông nước cho chuyến thăm miền Tây của mình. Thị xã Ngã bảy hiền khô nằm bên dòng sông Hậu chào đón chúng tôi vào một buổi tối lộng gió sông. Đúng là hiền khô thiệt khi thành phố quá yên bình và có cảm giác như một người bạn ngơ ngác chỉ đứng xa và mỉm cười tỉnh rụi thôi chứ không dám cười thành tiếng. Chúng tôi có một bữa tối thịnh soạn với đủ loại đặc sản miền Tây như cháo cá lóc thơm nức mũi, gỏi xoài khô cá sặc… tất cả đánh thức hết các giác quan và chỉ còn biết ngồi cắm cúi xì xụp ăn cho đã cơn thèm.
Chúng tôi dậy rất sớm để kịp đi chợ Nổi ngã Bảy vào sáng hôm sau. Chợ Ngã Bảy bây giờ đã bị dời đi sâu về mé rạch Ba Ngàm. Được hình thành từ những năm đầu của thế kỷ trước, trên một đoạn kênh mênh mông rẽ về bảy ngã, chợ nổi Ngã Bảy đã trở thành một trung tâm giao thương, nơi bán sĩ các loại trái cây và hàng nông sản của địa phương theo kiểu “mùa nào thức ấy”. Cũng từ đó, để phục vụ giao thương, nơi đây đã hình thành xóm làm xuồng, làng nghề làm ghe ở đầu doi Tân Thới Hòa, doi Chảnh, doi Cát dài hơn 1km với hàng trăm hộ ăn nên làm ra, bên cạnh đó còn có làng nghề làm cần xé ở Đại Thành cũng hoạt động khá sôi nổi…Khác với chợ trên bờ, chợ nổi là chợ động, bởi các ghe thuyền luôn dao động theo con nước lớn, nước ròng. Khi mặt trời chưa ló dạng, hàng trăm ghe, thuyền đã neo đậu san sát tạo thành một bức tranh dung dị trong làn sương sớm. Tiếng máy nổ, tiếng chèo khua nước, tiếng sóng vỗ vào mạn thuyền làm xao động cả một vùng sông nước. Đặc biệt mỗi ghe chỉ bán độc một món hàng, sản phẩm được treo trên đầu một cây sào dài được người địa phương gọi là “bẹo”. Giờ thì mọi thứ đã khác, vài ba cái xuồng lướt qua lướt lại, hoặc nằm im tĩnh lặng, chỉ có một ghe bún riêu bươn bả đi bán thoăn thoắt. Vài thương lái đứng ở mũi xuồng nhìn ra xa xăm. Vài người vẫn lạc quan vì nghe đồn là kế hoạch cải tạo đem chợ Nổi Ngã bảy – thương hiệu của xứ này về lại đúng thời tấp nập xưa kia của nó vốn có.
Chúng tôi tạm biệt chợ Ngã bảy mà vẫn còn bùi ngùi lắm. Nhớ hồi xưa (nghe chữ hồi xưa mà xót dạ) khi bài vọng cổ “Tình anh bán chiếu” của soạn giả Viễn Châu ra đời trong đó có đoạn “… Ghe chiếu Cà Mau đã cắm sào trên bờ kinh Ngã Bảy, sao cô gái năm xưa chẳng thấy ra chào…”, và tâm sự sầu ai đó đã được chắp cánh bởi giọng ca mùi mẫn ngọt ngào của “đệ nhất danh ca” Út Trà Ôn, thì Chợ nổi Ngã Bảy với bản sắc văn hóa giao thương độc đáo miền sông nước bỗng trở thành một trọng điểm được sự quan tâm chú ý của biết bao người. Rồi hông biết mấy năm nữa quay lại đây, cô nàng Ngã bảy có còn ra chào khách nữa hay không.
Xuôi tiếp xuống Sóc Trăng ghé mua bánh pía với lạp xuởng về làm quà rồi đi chùa Dơi để tận hưởng bầu không khí trong xanh dưới những tán cây. Miền Tây có quá nhiều đặc sản, tiếc là do vài yếu tố khách quan không đi được đủ và trọn vẹn nên đành hứa là sẽ quay lại lần sau. Người miền Tây kiu là nhớ, kiu là thương! Mấy từ đó nghe gọn lỏn mà ôm nhiều thứ trong đó lắm. Chọn miền Tây là điểm cuối của hành trình cũng phải nó đủ sức nặng để ấm ôm nhiều cảm xúc. Ai nói cảnh vật là thứ vô tri, thấy hoàng hôn bên kia dòng sông Hậu đỏ ngầu nước phù sa, thấy Chuà Miên bình yên trong cái náo động của cả ngàn con dơi bay rợp trời, thấy cả những ký ức của mình bảng lảng trong một ngày nhiều gió. Ký ức mà, để quên đâu có dễ….
Text by Tada Le
Photos by Doan Tuan
Nhật ký Việt Nam! Việt Nam!
TADA'S WORLD 