Trì hoãn mãi tôi mới bắt tay vào viết lại những ký ức khó quên trong chuyến hành trình đáng nhớ đến Tây Tạng. Không phải vì lười, hẳn nhiên là không phải vì lười, kẻ trắc nết như tôi muốn chọn một thời điểm đủ xa chuyến đi để thử thách cảm xúc của chính mình với vùng đất này với một tình yêu, sự tò mò, háo hức và kinh ngạc. Và tất cả đến thời điểm này, sau gần 2 năm vẫn còn nguyên vẹn…

Đặt chân đến điểm nóc nhà của thế giới trong đầu tôi vẫn cứ ám ảnh mãi câu viết trong một quyển sách đã từng đọc “cho dù bạn có đi ta bà khắp chốn nhưng nếu chưa từng đặt chân đến Tây Tạng hẳn bạn sẽ chẳng thể nào hiểu được cái dài rộng của sông, sự cao vời của núi và những bí hiểm điệp trùng của tâm linh, của cõi người…” Và đúng vậy, khi đặt chân đến nơi đây, cái cảm giác rợn ngợp và mê đắm của thiên nhiên, đất trời thật sự làm cho người ta như bị thôi miên bởi cái đẹp. Thật không ngoa khi nói rằng vùng đất này là một món quà của thượng đế, vì ngài quá đoái thương loài người nên vờ “lỡ tay” đánh rơi xuống nhân gian. Và vì cú “lỡ tay” ấy mà ở nơi tận cùng của thế giới tồn tại những thắng cảnh tựa bồng lai, vượt ra khỏi những chuẩn mực của mỹ cảm. Tôi đoan chắc rằng dù có trí tưởng tượng phong phú đến đâu, dù có tả bằng ảnh, bằng phim quay lại thì những gì thấy bằng mắt cũng sẽ là những trải nghiệm khó quên. Cảnh vật ở vùng đất kỳ bí này có lẽ đã một lần khẳng định và củng cố thêm cho luận thuyết cho rằng “Cõi bồng lai tiên cảnh là hoàn toàn có thật”.

Ở độ cao trên 4000 mét so với mực nước biển, Tây Tạng là nơi bắt nguồn của những con sông trứ danh thiêng liêng của địa cầu là Hằng Hà, Ấn Hà, Mekong, Hoàng Hà, Dương Tử… và là nóc nhà của thế giới với đỉnh Everest hùng vĩ và là cội tu của những nền tôn giáo linh thiêng nhất trên địa cầu và hằng sa số những điều vẫn còn là bí ẩn. Điều ấn tượng đầu tiên với chúng tôi có lẽ là bầu trời của xứ sở này. Có lẽ vì là xứ của cảnh tiên nên bầu trời ở đây xanh ngắt, màu xanh mà đến tận bây giờ vẫn còn ám ảnh. Nó tinh khôi, thanh khiết và khiến cho lòng ta lâm vào trạng thái rất khó tả, vừa muốn trào lên vì háo hức, nửa muốn dằn lại vì thật tĩnh tâm.

Với diện tích rộng gấp 4 lần Việt Nam nhưng dân số lại cực kỳ thưa thớt. Ra khỏi thủ đô Lhasa để rong ruổi trên những cung đường gió, cát và tuyết hầu như chúng tôi rất ít gặp người. Thi thoảng mới có một mục đồng lẳng lặng đi ngược chiều, hay những người dân mộ đạo lầm lũi vừa đi vừa vái trên đường tiến về Lhasa, nhưng điểm chung là họ hoàn toàn vô tư lự. Người đã thế nên có lẽ vì vậy đất trời ở đây cũng mênh mông và tĩnh lặng đến nao lòng. Không gian ở đây trong vắt và sâu thẳm, khiến mọi vật ta nhìn tưởng như rất gần mặc dù nó ở rất xa. Rõ ràng là đỉnh núi đấy cứ giương mắt lên nhìn ta từ một khoảng cách rất gần mà đi mãi chẳng thấy tới. Rõ ràng là hồ Namtso ở ngay kia mà mãi cả nửa giờ đồng hồ đi bộ mới mon men đến được.

Thiên nhiên Tây Tạng rực rỡ một thứ sắc thuần tuý và thanh tịnh trong suốt, nó như luôn muốn nói với ta điều gì đó; nó đánh thức năng lực trực giác nơi mỗi con người. Mây Tây Tạng chỉ một màu trắng tinh khôi cho mặt trời mặc sức tô điểm. Và nắng thì ôi thôi là cởi mở và vàng đậm đà một màu của mật ong – có lẽ là loại nắng mật ong hảo hạng nhất trên hành tinh. Nó hảo hạng đến mức ta như muốn chìa tay ra quét mật ong từ nắng để trét lên mớ mây trắng tinh khôi đang bồng bềnh ngay trên đỉnh đầu cách ta không xa vậy. Nói như một người bạn của tôi rằng trải qua một hành trình rất dài với “con tàu tốc hành mấy ngày trời lên tận đất này thì cái gì cũng đáng giá”. Bởi cái gì cũng có thể gắn mác cao nhất thế giới được. Bữa ăn xuýt xoa vì ngon trên nóc nhà cao nhất thế giới, chạm tay vào đất, vào đá, vào nước của hồ nước mặn, hồ nước ngọt cao nhất thế giới với cái cú chạm vẫn còn nguyên vẹn sự xuýt xoa, phấn khích.

Với tôi, một đặc sản đáng giá ở vùng núi tuyết này chính là sự tĩnh lặng. Núi non tĩnh lặng ngắm nhìn biển hồ tĩnh lặng, đất đá, mây trời tĩnh lặng. Và trước tất cả những thứ này con người cũng tĩnh lặng – một thứ tĩnh lặng quá giá trị giữa quá nhiều ầm ào phố thị. Biết đâu đấy, những ẩn sỹ đâu đó đang tu tập, ẩn mình giữa những vách núi cô quạnh cũng từng là người của “xô bồ” của thị thành bị “chinh phục” bởi đặc sản tĩnh lặng của vùng đất này chăng.

Dù chỉ cách Việt Nam có một múi giờ nhưng vì là nơi cao nhất, nên hẳn nhiên họ gần mặt trời nhất. Đến 20-21 giờ mỗi ngày mà ngoài trời nắng vẫn chưa tắt. Đi ngoài thảo nguyên mênh mông, trên các con đèo cao nhất thế giới như Kampala, Semola chúng tôi như đang đi giữa những con đường ánh sáng trải dài lên thiên đường và thấy mình vinh dự đi giữa hai cổng trời cao vợi của địa cầu.

Tây Tạng có nhiều hồ lớn, thiêng liêng và đẹp vào hàng đệ nhất thiên hạ như hồ Namtso ở độ cao 4.718m, sự tĩnh lặng tuyệt đối và vẻ diệu kỳ của nó không thể nói nên lời. Ai từng đi qua đoạn đường 500km từ Lhasa đến Shigate hẳn thấy rằng đó là con đường hùng vĩ và hiểm nguy nhất trong đời. Có lẽ vì vậy mà người ta chỉ đi một lần. Lần trở lại Lhasa chúng tôi đi dọc theo sông Yarlung Tsangpo. Từ cội nguồn, sông không màu mè, làm dáng làm duyên. Sông cuồn cuộn phía dưới vực, đục ngầu và gào rú, hối hả như chuẩn bị cho một cuộc chinh phạt ở hạ nguồn cách xa nơi nó khởi đầu hàng chục nghìn cây số. Không biết có nói quá không khi “tự trào” cho một triết lý về sự khổ hạnh của cõi tu. Có lẽ để đạt thành quả cuối cùng, để thành dòng nước trong lành hiền hoà đổ ra biển cả, con sông cũng đã trải qua những quá trình khởi đầu khổ luyện nghiệt ngã và đầy khắc nghiệt.

Sự hùng vĩ của đất trời, núi non của Tât Tạng còn được tô điểm thêm bởi những dây cờ Phật giáo với ngũ sắc tung bay từ ngọn đồi này sang ngọn đồi khác. Dễ có lúc đang giữa dặm đường gió cát ta thấy một ngọn núi phủ cờ đột nhiên xuất hiện khiến ta ngỡ ngàng và thích thú. Đoạn quốc lộ nối Lhasa với Seagatse làm chúng tôi ngỡ ngàng với những ngọn núi phủ cờ như vậy. Và có lúc giữa một ngọn núi tuyết trắng xoá, vẫn phấp phới những dây cờ ẩn hiện để minh chứng cho đức tin của con người có thể tồn tại ở khắp nơi dù là khắc nghiệt và gian khó nhất. Người Tạng tin rằng, nếu bạn viết một mật chú lên một lá cờ và để nó giương cao hiên ngang cùng nắng, gió, giá rét thì gió của đại ngàn sẽ mang câu chú đó đi xa đi xa mãi và đến tai đức Phật. Hay những người con xứ thanh Tạng cũng để lại mật chú trên các gò manidoi – một đám đá được xếp rất cẩn thận và tỉ mẩn, rất đẹp và cũng để những cơn gió dung mãnh gửi đi lời khấn nguyện.

Nói về động vật ở Tây Tạng không thể nhắc tới bò Yak. Những con bò lông bờm xờm và hẳn là rất kì dị so với người “dưới rất xuôi” cứ lặng lẽ hiền lành nhẩn nha trên những đồng cỏ vàng của cao nguyên. Ở đây cái gì cũng to hơn bình thường, bò cũng to hơn, dê, cừu cũng to hơn và hẳn nhiên chó Ngao Tây Tạng là giống chó to và hung dữ nhất trên thế giới. Nhiều truyền thuyết được kể về giống chó này, giống chó kiên quyết đấu trả để bảo vệ chủ và đất nhà đến cùng mới thôi. Nhìn những con vật to lớn này vẫn nhỏ bé giữa cái rợn ngợp của lớn rộng đất trời ta bỗng thấy kiếp nhân sinh giữa ta bà này sao mà nhỏ nhoi quá.

Vẫn còn nhiều điều bí ẩn ở ngoài kia thì thầm qua những câu chuyện truyền thuyết của tâm linh, đất trời và con người. Chúng tôi tĩnh lặng hơn trước những hùng vĩ của những cung đường, có lẽ để tự suy ngẫm về mình – phận người giữa thiên nhiên, giữa hàng triệu triệu năm dòng chảy. Nơi ta đứng đây, các nhà khoa học từng quả quyết rằng cách đây 40 triệu năm từng chìm sâu dưới đáy đại dương. Và giờ thì nó cách xa nơi nó từng bắt đầu xa xa lắm… Tất cả như đánh thức trí tưởng tượng của mỗi lữ khách qua mỗi bước chân trên miền đất linh thiêng này. Trải qua những dặm dài hành trình giữa thiên nhiên, sống với thiên nhiên, và thú vị nhất là thiên nhiên Tây Tạng rực rỡ một thứ sắc thuần tuý và thanh tịnh trong suốt, nó như luôn muốn nói với ta điều gì đó; nó đánh thức năng lực trực giác nơi mỗi con người. Nó gần đấy, nhưng xa đấy, nó cho ta cảm giác rất thật như có thể chạm vào cầm nắm nhưng cũng rất diệu vợi và khó đoán định. Có lẽ nó thêm một lần rất khẽ thì thầm với ta rằng “Địa cầu này vẫn còn rất nhiều, rất nhiều điều bí ẩn…”